حمیدرضا بوستانی
کتاب «ناخودآگاه جمعی ایرانیان» تالیف حمیدرضا بوستانی با مقدمه محسن رنانی به قیمت ۲۷۰ هزار تومان در انشارات نقد فرهنگ به چاپ رسیده است. توجه و یادآوری تجربیات و رنج های مشترکی که از گذشته های دور و نزدیک بر پیکر ایرانیان به یادگار مانده، به عنوان رسالت اصلی این کتاب از آن منظر دارای اهمیت است که علم روانشناسی اثبات نموده هر میزان از حجم ناخوداگاه کاسته و بر حیطه خودآگاهی افزوده شود گامی مهم برای دستیابی به سلامت روان برداشته ایم و این واقعیتی است که در زندگی فردی و اجتماعی مصداق دارد. بعلاوه، با وجود یک ناخودآگاه فردی با جمعی حجیم، امیدی به اصلاح و خوشبختی فرد یا جامعه نمی رود. پس، اول گام خودآگاهی است و تبدیل ناخودآگاه به خودآگاه. جامعه ما تاکنون بواسطه یک گذشته تلخ، ناخودآگاهی سرشار از ناکامی داشته و بسط خودآگاهی در این حوزه بی شک می بایست اتفاق بیفتد. باید باورها و رنج هایی که در ناخودآگاه جمعی مردم این سرزمین لانه نموده شناسایی شوند تا خودآگاهی و به تبع آن آزادی حاصل آید، زیرا که آزادی زمانی برای یک ملت رقم می خورد که بخش های ناشناخته هویت خویش را پیدا کند. ملتی که تاریخش را نمی داند و نسبت به رنج های جمعی خویش در طول تاریخ بی اطلاع است، همواره در رنج و عذاب خواهد بود بی آنکه دلیلش را بداند.
از طرفی، دیگر یافته ارزشمند علم روانشناسی آن است که ناخودآگاه تفاوت بین خیال و واقعیت را نمی داند. اگر ناخودآگاه به گزاره ای ایمان آورد تمام تلاشش را خواهد نمود تا اجرایی اش نموده و آن را تحقق بخشد. بنابراین، در کنار تلاش برای ارتقاء خودآگاهی می بایست به سمت و سوی پرورش یک تخیل جمعی نجات بخش روی آورد. به بیانی دیگر، در کنار خودآگاهی، راه نجات جامعه ما روی آوردن به یک تخیل اجتماعی امیدوار کننده و بهبود کیفیت انتظارات است. بی دلیل نیست که حضرت عیسی مسیح (ع) در کتاب مقدس بیان فرموده اند «مطابق ایمان، انتظار و اعتقادتان با شما رفتار خواهد شد». باید با توسل به تخیل جمعی، آینده ای امیدبخش را ایجاد و تصور نمود. تا زمانی تغییر حال و هوای این حافظه از منفی به مثبت اتفاق نیفتد، انتظارات تلخ و منفی ما یک به یک محقق خواهد شد. وقتی ذهنی پر از ترس، تهدید و ابهام نسبت به آینده باشد، تاثیر این افکار منفی عینا در زندگی آینده فرد محقق خواهد شد. برای نمونه در صورت وجود تصویری خشک از ایران آینده در ذهن جمعی اهل این سرزمین، بعید است نتیجه حاصل سرزمینی پر آب و علف با گل و بلبل های فراوان باشد. با این مقدمه می بایست در وهله نخست از حجم ناخودآگاه مشترک جامعه کاست و در گام بعد نسبت به اصلاح تخیلات جمعی ایرانیان اقدام نمود تا بواسطه آن پیام های مثبتی به سوی ناخود آگاه روانه شود. کتاب «ناخود آگاه جمعی ایرانیان» ضمن تاکید بر ضرورت اصلاح تخیلات جمعی ایرانیان، در تلاش است تا با یادآوری رنج های مشترک مردم این سرزمین در طول تاریخ، گامی هر چند کوچک به سوی خودآگاهی جمعی ایرانیان بردارد.
