روز سهشنبه ۴ شهریور ۱۴۰۴، بازار ارز ایران بار دیگر تحتتأثیر تحولات سیاسی و دیپلماتیک قرار گرفت؛ فضایی که در آن دلار آزاد با ثبت سقف جدیدی در کانال ۹۶ هزار تومان، واکنشی مستقیم به افزایش ریسکهای ژئوپلیتیک نشان داد. این نوسان قابل توجه، نهتنها بازتابی از شرایط اقتصادی داخلی است، بلکه بهوضوح نشان میدهد که بازار ارز ایران به شدت از تحولات بینالمللی و بهویژه آینده مذاکرات هستهای و احتمال فعالسازی مکانیسم ماشه تأثیر میپذیرد.
در هفتههای اخیر با گمانهزنیها درباره احتمال برگزاری مذاکرات میان ایران و آمریکا در خاک ژنو و کاهش شانس این گفتوگوها و انتشار اخبار ضدونقیض از سوی منابع اروپایی و داخلی، فضای بازار بار دیگر به سمت احتیاط و نگرانی حرکت کرد. در همین راستا، نشست ایران با تروئیکای اروپایی که در روز سه شنبه ۴ شهریور ماه برگزار میشود، بهعنوان نقطه عطفی در مسیر تصمیمگیری درباره مکانیسم ماشه تلقی میشود؛ ابزاری حقوقی که در صورت فعال شدن، میتواند تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را بهطور خودکار بازگرداند و تبعات سنگینی برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد. در چنین شرایطی، معاملهگران بازار ارز با حساسیت بالا به اخبار سیاسی واکنش نشان میدهند. افزایش نرخ دلار در بازار آزاد طی ۲۴ ساعت گذشته، نشانهای از همین واکنش سریع و روانی است.
در این میان، بازارهای موازی نیز بیتأثیر نماندهاند. افزایش قیمت سکه امامی، نیمسکه و ربعسکه، همراه با رشد قیمت طلای ۱۸ عیار، نشان میدهد که سرمایهگذاران خرد نیز به دنبال حفظ ارزش داراییهای خود در برابر نوسانات ارزی هستند.
علی اصغر سمیعی، کارشناس بازار ارز در پاسخ به اینکه احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه چه میزان بر بازار ارز و انتظارات معاملهگران اثر گذاشته است؟ به اقتصاد ۲۴ گفت: «من پیشتر هم گفته بودم که مهمتر از فعال شدن مکانیسم ماشه و اعمال تحریمهای جدید، تصمیماتی است که داخل کشور میگیریم. البته که سیاست خارجه اثر دارد ولی تصمیمات و سیاستگذاریهای اقتصادی داخل کشور است که تکلیف را معلوم میکند. چه با دنیا در حال صلح باشیم و چه نباشیم آنچه اثر میگذارد، تصمیمات مبتنی بر نرخهای دستوری و فشار بر فعالان اقتصادی است.»
وی ادامه داد: «بارها تاکید شده است که اگر سیاستهای اقتصادیمان را اصلاح کنیم، ارز تک نرخی و قیمت آن واقعی شود، کسری بودجه نداشته باشیم و نرخ تورم را کمتر از ۵ درصد کنیم، همه اینها باعث میشود که بتوانیم اقتصادمان را به بهترین نحو اداره کنیم. البته که باید با دنیا در صلح باشیم تا کارمان راحت شود ولی اصل این است که اقتصاددانها را در سیاستگذاریها دخیل کرد و دست از اقتصاد دستوری برداشته شود. بارها گفتهایم که قیمت یعنی علامت؛ علامت غیر واقعی جامعه را گمراه میکند، اقتصاد را به فلاکت میکشاند و فقر را گسترش میدهد.»
