رامین امینی زارع
در سالهای اخیر، تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی به چالشی جهانی تبدیل شدهاند که اقتصاد کشورها، امنیت غذایی، سلامت عمومی و زیرساختهای حیاتی را تهدید میکند. گزارش Gallagher Re برای سهماهه سوم ۲۰۲۵ نشاندهنده کاهش خسارات جهانی است، در حالی که ایران نیز با روندی مشابه اما چالشهای مزمن مانند خشکسالی مواجه است. این یادداشت بر آمارهای کلیدی، تأثیرات بر ایران و نقش بیمه تمرکز دارد، با تأکید بر ضرورت تابآوری و نوآوری.
مجموع خسارات اقتصادی در ۹ ماه نخست ۲۰۲۵ حدود ۲۱۴ میلیارد دلار بوده که ۳۷ درصد کمتر از میانگین دهساله (۳۳۸ میلیارد دلار) است. پوشش بیمهای ۱۰۵ میلیارد دلار (۸ درصد کمتر از میانگین ۱۱۴ میلیارد دلار). این کاهش ناشی از فعالیت کمتر طوفانهای گرمسیری در اقیانوسهای اطلس و آرام، و کاهش شدت سیلابها در آسیا و اروپا است. خسارات جوی و اقلیمی به ۱۹۶ میلیارد دلار رسیده که نسبت به میانگین ۳۱۳ میلیارد دلار کاهش دارد. با این حال، این روند کوتاهمدت است و گرمایش جهانی همچنان رو به افزایش.
ایران در سهماهه سوم ۲۰۲۵، کاهش نسبی در شدت سیلابهای فصلی و طوفانهای محلی را تجربه کرد، اما خشکسالی اصلیترین چالش باقی مانده. میانگین بارندگی تابستان ۲۰۲۵ حدود ۲۵ درصد کمتر از میانگین بلندمدت، دمای هوا ۱.۵ تا ۲ درجه بالاتر از تاریخی، کاهش منابع آبی، افت تولیدات کشاورزی، افزایش خطر آتشسوزیها. بارش باران در پایتخت و بسیاری نقاط صفر پس از ۵۰ روز از آغاز سال آبی. آتشسوزیها در استانهای فارس، کهگیلویه و بویراحمد، و ایلام با تأثیرات زیستمحیطی و اجتماعی. پوشش بیمهای محدود، کمتر از ۱۵ درصد خسارات تحت بیمه. گرمایش جهانی در ایران، تابستان ۲۰۲۵ را به عنوان پنجمین گرمترین ثبت کرده، با دمای جهانی ۱.۸ درجه بالاتر از پیشصنعتی. دمای شبانه بالا و عدم خنکشدن شبانه، افزایش مصرف انرژی، فرسایش زیرساختها، کاهش بهرهوری نیروی کار را به دنبال داشته.
صنعت بیمه جهانی با توسعه محصولات نوآورانه مانند بیمههای پارامتریک بر اساس شاخصهای اقلیمی، نقش کلیدی ایفا میکند. در ایران، ضرورت طراحی محصولات جدید، افزایش ضریب نفوذ بیمه، همکاری با نهادهای مالی، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست، و بانک مرکزی احساس میشود. نظام بیمه کشاورزی با تأمین حق بیمه، طرحهای نوین، ارتباط با بانک کشاورزی، میتواند ریسکها را مدیریت کند.
سال ۲۰۲۵ کمحادثه جهانی بوده و ایران از آن بهره برده، اما خشکسالی، گرمای شدید و پوشش بیمهای ناکافی پابرجاست. ضرورت توسعه زیرساختهای بیمهای، ارتقای تابآوری اقلیمی، سرمایهگذاری در سازگاری برجسته است. کاهش خسارات سالانه نباید از روند بلندمدت گرمایش غفلت کند. در ایران، فرصتهایی با نهادهایی مانند بیمه مرکزی، پژوهشکده بیمه، و نظام بیمه کشاورزی برای مدیریت ریسک و بازتوانی وجود دارد. سیاستگذاران باید بر پیشگیری و نوآوری تمرکز کنند تا اقتصاد سبز پایدار بسازند.
