آمار تازه پلیس راهور تهران بزرگ از واقعیتی تلخ پرده برمیدارد؛ واقعیتی که نشان میدهد بیاحتیاطی و بیتوجهی به قوانین، همچنان جان کودکان و نوجوانان را در معابر پایتخت میگیرد. بر اساس گزارش سرهنگ رابعه جوانبخت، در سال ۱۴۰۳ تعداد ۳۳ نفر از جانباختگان تصادفات رانندگی در تهران زیر ۱۸ سال بودهاند؛ رقمی که پنج درصد از کل فوتشدگان ناشی از سوانح رانندگی را تشکیل میدهد. در میان این آمار نگرانکننده، ۵۸ درصد از قربانیان نوجوان، موتورسوارانی بودهاند که فاقد گواهینامه و زیر سن قانونی بودهاند. رانندگی بدون صلاحیت قانونی، آن هم با وسیلهای مانند موتورسیکلت که در برابر ضربه کمترین محافظت را دارد، یکی از اصلیترین دلایل وقوع این حوادث مرگبار عنوان شده است. در کنار این موضوع، ۲۴ درصد از تصادفات عابرین پیاده در پایتخت مربوط به کودکان و نوجوانان بوده که اغلب بهدلیل رفتارهای ناگهانی و غیرقابل پیشبینی مانند دویدن یا پریدن در معابر رخ داده است؛ رفتاری که نتیجه ناآگاهی از خطرات و نبود آموزش کافی در خانه و مدرسه است. از سوی دیگر، ۱۸ درصد از کودکان فوتشده، سرنشین خودروهایی بودهاند که والدین آنها اصول اولیه ایمنی را رعایت نکردهاند. نشاندن کودک در صندلی جلو، استفاده نکردن از صندلی ایمنی مخصوص یا در آغوش گرفتن کودک هنگام رانندگی، خطری جدی است که در صورت ترمز ناگهانی، میتواند به فاجعهای جبرانناپذیر منجر شود. کارشناسان همچنین به عوامل دیگری اشاره میکنند که در این آمار سهم دارند؛ از جمله ضعف زیرساختهای ایمن برای عابران، نبود علائم هشداردهنده در معابر نزدیک مدارس، سرعت غیرمجاز رانندگان در کوچهها و خیابانهای فرعی، کمبود فرهنگسازی درباره قوانین ترافیکی برای کودکان، استفاده از تلفن همراه هنگام رانندگی، روشن نبودن چراغ موتورسیکلتها در شب و نیز فقدان نظارت مستمر والدین بر رفتوآمد فرزندان. تأکید پلیس بر این است که کودکان زیر ۱۲ سال یا قد کمتر از ۱۳۵ سانتیمتر باید تنها با صندلی ایمنی ویژه جابهجا شوند، زیرا کمربند ایمنی معمولی توانایی مهار کامل بدن آنها را ندارد. این هشدارها بیش از هر چیز، مسئولیت مستقیم والدین را یادآوری میکند؛ مسئولیتی که غفلت از آن، گاه تنها در چند ثانیه، به بهایی سنگین و غیرقابل بازگشت ختم میشود.
کودکان معمولاً قربانی تصادفات بزرگسالان میشوند زیرا کنترل شرایط در دست آنها نیست و تصمیمات و رفتار رانندگان یا والدین به طور مستقیم بر ایمنیشان تأثیر میگذارد. سهلانگاری والدین یا سرپرستان، مانند نشاندن کودک در صندلی جلو، بغل گرفتن او هنگام رانندگی، استفاده نکردن از صندلی ایمنی یا کمربند مناسب و حتی اجازه دادن به نوجوانان زیر سن قانونی برای رانندگی یا موتورسواری، از عوامل مهم این حوادث است. تخلفات رانندگان بزرگسال نیز نقش پررنگی دارد؛ از جمله سرعت غیرمجاز، سبقتهای خطرناک، بیتوجهی به حق تقدم عابر پیاده، استفاده از تلفن همراه یا حواسپرتی هنگام رانندگی و رعایت نکردن فاصله ایمن از مدارس و مناطق بازی کودکان. کمبود آموزش و فرهنگسازی از سوی جامعه باعث میشود بسیاری از کودکان با قوانین عبور و مرور آشنا نباشند و مهارتهای لازم برای عبور ایمن از خیابان را کسب نکنند. ضعف زیرساختها و محیط ناایمن نیز این خطر را تشدید میکند؛ نبود خطکشی و پل عابر در نقاط پر رفتوآمد کودکان، کمبود علائم هشداردهنده نزدیک مدارس یا پارکها و فقدان سرعتکاه یا چراغ راهنمایی در محل تردد کودکان، همگی احتمال وقوع حادثه را بالا میبرد. در نهایت، آنچه این حوادث را محتمل میکند، بیتوجهی بزرگسالان به خطرات و رعایت نکردن قوانین است، در حالی که کودکان به دلیل ناتوانی در پیشبینی شرایط و واکنش سریع، در برابر این خطاها کاملاً آسیبپذیر هستند.
